W środę, 3 września 2025 r. w Krośnieńskiej Bibliotece Publicznej odbyło się spotkanie autorskie z Mają Wolny – pisarką, reporterką i podróżniczką, która podzieliła się m.in. opowieściami ze swojej wyprawy do Rosji, efektem której jest wydana w 2023 r. książka „Pociąg do imperium.

Podróże po współczesnej Rosji”. To zapis niezwykłej i ryzykownej wyprawy, którą pisarka odbyła we wrześniu 2022 roku – już po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę.

Jej celem było zrozumienie współczesnej Rosji „od środka” – nie poprzez oficjalne przekazy medialne, lecz poprzez bezpośrednie rozmowy z mieszkańcami. Udało jej się przeprowadzić 106 wywiadów, które złożyły się na obraz Rosji, kraju ogarniętego propagandą i strachem.

W czasie podróży przeżyła wiele trudnych i niebezpiecznych sytuacji, ponieważ Rosja to państwo, w którym przestały obowiązywać zachodnie reguły i prawa. Podczas spotkania opowiedziała o jednym takim wydarzeniu, które miało miejsce w Petersburgu, gdzie „naraziła się” młodemu sprzedawcy biżuterii. Udało jej się uniknąć kłopotów, ale musiała szybko wyjechać z miasta.

Maja Wolny mówiła o mentalności Rosjan – złożonej, niejednoznacznej, często trudnej do zrozumienia z perspektywy Zachodu. Mówiła o głęboko zakorzenionej wierze w potęgę imperium, o nostalgii za Związkiem Radzieckim. Jak podkreślała, większość jej rozmówców popierało władzę Putina, odczuwalne jest także powszechne przyzwolenie na działania wojenne (widoczne szczególnie na prowincji). Rosjanie mają również negatywny stosunek do Polski i Polaków. Polskim obywatelom okazują wiele niechęci i pogardy.

W czasie spotkania w bibliotece autorka wspominała też niezwykle trudną rozmowę z dyrektorem Muzeum Historii Gułagu w Moskwie. Była to osoba wykształcona i świadoma, zdająca sobie sprawę z dramatycznego położenia społeczeństwa rosyjskiego, które w wyniku destrukcyjnych działań władz zupełnie się poddało, straciło odwagę i poczucie solidarności.

Reporterka mówiła także o swojej współpracy z Ryszardem Kapuścińskim, na początku XXI w. Przypomniała, że pokolenie Kapuścińskiego, pamiętające czasy pierestrojki, nie wierzyło w odrodzenie się rosyjskiego imperializmu.

Autorka odniosła się też do trwającej od ponad dwóch lat wojny na Ukrainie. Jej zdaniem konflikt szybko się nie zakończy, ponieważ rosyjskie społeczeństwo nadal popiera Putina. Przyczyniają się do tego działania reżimowych władz (m.in. olbrzymia i wszechobecna propaganda).

Maja Wolny opowiedziała również o swoich ostatnich podróżach do Azerbejdżanu i Gruzji. Podkreśliła kontrasty między tymi krajami a Rosją – zarówno w wymiarze społecznym, jak i kulturowym. Zwróciła uwagę na bogatą historię i dynamiczne przemiany współczesnego Kaukazu, a także na różne sposoby budowania tożsamości narodowej w cieniu wielkich imperiów.

W styczniu 2023 r. Maja Wolny została zatrzymana na granicy białoruskiej i otrzymała 20-letni zakaz wjazdu na teren Federacji Rosyjskiej.
Spotkanie w bibliotece prowadził Przemek Polański.

Wieczór z Mają Wolny był nie tylko okazją do poznania kulis powstania „Pociągu do imperium”, ale również zachętą do głębszego zastanowienia się nad tym, jak literatura faktu może pomagać w zrozumieniu złożonego i niepokojącego świata.

Maja Wolny jest autorką powieści oraz reportaży, esejów i sztuk teatralnych. Laureatką wielu nagród i wyróżnień. W 2016 roku ukazała się jej powieść „Czarne liście”, która zyskała rozgłos w Polsce i ukazała się także w Belgii i Holandii. Jej kolejna powieść, „Księgobójca” (2018), otrzymała belgijską nagrodę literacką Herkulesa Poirota. Po niej wydała „Jasność” (2019). Wielokrotnie podróżowała samotnie koleją do Rosji, Mongolii i Chin. Owocem tych wypraw jest powieść „Powrót z Północy” oraz wydany w 2020 roku „Pociąg do Tybetu”, nominowany do Nagrody im. Beaty Pawlak i zdobywca tytułu najlepszej książki podróżniczej na Festiwalu Górskim im. Andrzeja Zawady.

Po inwazji Rosji na Ukrainę Maja Wolny jako jedna z nielicznych na świecie autorek, udała się do Rosji. Korespondencje publikowała w Onecie, „Polityce” oraz belgijskiej gazecie „De Standaard”, a w 2023 r. wydała „Pociąg do Imperium. Podróże po współczesnej Rosji”. Od 2016 roku mieszka w Kazimierzu Dolnym, gdzie współtworzy Kazimierski Festiwal Literacki. Jej powieści zostały przetłumaczone na języki niderlandzki, niemiecki i angielski.

Spotkanie zrealizowane zostało w ramach projektu „Wybierz książkę – odkryj świat!”, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszy Promocji Kultury oraz przy pomocy finansowej Miasta Krosna.